Κυριακή 22 Αυγούστου 2010

“Μουσείο Σύγχρονης Κυπριακότητας”

Πρός Κον Ανδρέα Δημητρίου
Υπουργό Παιδείας και Πολιτισμού

6 Αυγούστου 2010

Αξιότιμε Κύριε Ανδρέα Δημητρίου,

Θέμα: Ανοιχτή επιστολή - Πρόταση για τα πενηντάχρονα της Κυπριακής Δημοκρατίας

Σας αποστέλλω την παρούσα πρόταση επιθυμώντας να συμβάλω στις επετειακές διοργανώσεις για τα πενηντάχρονα της Κυπριακής Δημοκρατίας και σας παρακαλώ όπως την εξετάσετε στα πλαίσια των εμβληματικών εκδηλώσεων που υποστηρίζει το υπουργείο σας. Για σειρά συμβολικών λόγων και κατ’ επέκταση για τις προφανείς ιστορικές και πολιτικές μεταφορές που συνεπάγονται, εισηγούμαι, αντί της ανέγερσης νέου μνημείου, τη σφράγιση και μνημειοποίηση της ημιτελούς έπαυλης στο ύψωμα περί της εισόδου της Λευκωσίας, ακριβώς πριν την έξοδο για Κοτσιάτη, και την μετωνυμία της σε “Μουσείο Σύγχρονης Κυπριακότητας”.

Το εν λόγω κτήριο - του οποίου τα μεγαλεπήβολα σχέδια παραμένουν ανολοκλήρωτα εδώ και πολλά χρόνια - πιστεύω ότι συνοψίζει μοναδικά την ουσία της νεότερης Κύπρου και αποκαλύπτει με σαφήνεια τις συγκαλυμμένες αντιφάσεις της σύγχρονης Κυπριακότητας. Αναφέρομαι ειδικά στην αντίθεση του πολιτικού και κρατικού αφηγήματος από την εμπειρία της κοινωνικής και πολιτικής μας καθημερινότητας. Θέλω λοιπόν να πιστεύω πως η υπαινικτική αυτή πράξη θα προβάλει υποδειγματικά το αδιαπραγμάτευτο και θλιβερό σημείο στο οποίο βρισκόμαστε σήμερα και θα καταγράψει με σαφήνεια τη διάσταση μεταξύ αυτού που πραγματικά είμαστε, αυτού που δεν καταφέραμε να είμαστε και αυτού που δεν θα γίνουμε ποτέ.

Μαζί με τη σφράγιση του κτηρίου είναι απαραίτητο να διασφαλιστεί και ο περιβάλλων κήπος με τους επιβλητικούς φοίνικες, καθώς αποτελεί εξαρχής αναπόσπαστο μέρος της αρχιτεκτονικής σύλληψης και συμβάλλει κατ’ επέκταση στο σκεπτικό της πρότασής μου. Έτσι, σε αντιπαραβολή με τη στασιμότητα της ανολοκλήρωτης έπαυλης, οι φοίνικες θα συνεχίσουν να μεγαλώνουν ανενόχλητοι - όπως συμβαίνει τα τελευταία χρόνια - υπενθυμίζοντας τη γεωγραφική μας πραγματικότητα και τονίζοντας συνάμα τη ματαιότητα των προθέσεων του αδιεκπεραίωτου νεοκλασικού κτίσματος. Η οργανική ανάπτυξη του ενός (κήπος - μεσανατολική εντοπιότητα) έναντι στην άκαμπτη στασιμότητα του άλλου (ημιτελής νεοκλασική έπαυλη - δυτική ηγεμονική επιθυμία) πιστεύω να είναι χρήσιμες μεταφορές για να προσεγγίσει κανείς την κυπριακή ταυτότητα και την σχιζοειδή δομή της.

Εφόσον λοιπόν το συμβολικό και ιδεολογικό πλαίσιο της πρότασης μου σας βρίσκει σύμφωνους, θα πρέπει άμεσα να προωθηθεί η πλήρης απαλλοτρίωση του υποστατικού και των συνεκτικών του χώρων, έτσι που να διασφαλιστεί η διατήρησή του στην κατάσταση όπου βρίσκεται σήμερα. Στη συνέχεια είναι απαραίτητη η ανάρτηση σε περίοπτη θέση επιγραφής με το όνομα “Μουσείο Σύγχρονης Κυπριακότητας” όπως επίσης και η τοποθέτηση διακριτικής πλακέτας με βασικές πληροφορίες για την επετειακή αφορμή και το σκεπτικό γύρω από την μνημειοποίηση. Το πιο πάνω - που θα αποτελέσει την μοναδική προσθήκη - θα επισφαλήσει τη σημασία του “μνημείου” (λειτουργία) και του “μουσείου” (αναφορά) και θα ορίσει τις κύριες θεματικές που χαρακτηρίζουν το όλο σκεπτικό: α. Το κενό και η κενότητα ως αναπαράσταση της πολιτικής προσπάθειας και του πολιτικού λόγου στη σύγχρονη Κύπρο, β. Το ανολοκλήρωτο ως αναφορικό σχήμα για τη σύγχρονη κυπριακή ιστορία και τις εθνοκεντρικές επιθυμίες της, γ. Η άτοπη μεγαλομανία ως σχήμα και ως σύμπτωμα τόσο του κοινωνικού χαρακτήρα των σύγχρονων Κυπρίων όπως επίσης και της πολιτικής μεταγραφής του, δ. Η ελαστικότητα αλλά και η αντιφατικότητα των στοιχείων που δομούν την κυπριακή ταυτότητα, κοκ.

Πέραν των πιο πάνω η σχέση “μουσείου” – “μνημείου” που προτείνω πιστεύω πως αναπτύσσεται περαιτέρω και μέσα από τη σχέση του “κελύφους” και του “περιεχομένου” που διέπει τη σύγχρονη μουσειακή αρχιτεκτονική καθώς τα νέα μουσεία συχνά αποτελούν αρχιτεκτονικά μνημεία από μόνα τους ανεξάρτητα από το περιεχόμενο που καλούνται να φιλοξενήσουν. Εδώ λοιπόν το πιο πάνω σχήμα τονίζεται δυναμικά, καθώς η ταύτιση του περιεχομένου και του κελύφους είναι απόλυτη με την συμβολική κενότητα του μουσείου: Το κενό μουσείο λοιπόν ως μνημείο για την κενότητα. Εντωμεταξύ - αν και όπως έχει τονιστεί ο χώρος αναπτύσσεται κυρίως μέσω της μη χρηστικότητάς του - πιστεύω πως είναι σημαντικό να παραμείνει ανοικτός στη πιθανότητα περιστασιακών χρήσεων που θα προβάλλουν την ιδεολογία που τον διέπει, όπως για παράδειγμα στην προοπτική φιλοξενίας σεμιναρίων, εκθέσεων, κοκ.

Τελειώνοντας θα ήθελα να σας πληροφορήσω ότι είμαι στη διάθεσή σας για διευκρινίσεις όσον αφορά στο ιδεολογικό πλαίσιο και για την ανάπτυξη λεπτομερειών σχετικά με το πρακτικό μέρος της πιο πάνω πρότασης. Είμαι πεπεισμένος ότι η οπτική της κριτικής, η έστω του αυτοσαρκασμού, είναι η καταλληλότερη οδός για να προσεγγίσει κανείς το ανολοκλήρωτο - εθνικό, κρατικό ή άλλο - της Κύπρου των τελευταίων πενήντα χρόνων. Ίσως αυτή να είναι τελικά η τελευταία δυνατότητα που μας απέμεινε για να αποδεχτούμε ένα κράτος που αρχικά κανείς δεν επιθύμησε και στο οποίο τελικά ελάχιστοι πίστεψαν.


Με τιμή,
Νεόφυτος Επιφανείου

ΥΓ1: Θα βρείτε συνημμένη φωτογραφία του εν λόγο κτιρίου όπως γίνεται ορατό από τον αυτοκινητόδρομο Λευκωσίας - Λεμεσού



(Δημοσιεύτηκε στον Πολίτη στις 22/8/2010 - Κωδικός άρθρου: 964295)